سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم جهت اطفاء مایعات قابل اشتعال و قابل احتراق مورد استفاده قرار می گیرد. آب دارای چگالی بالاتری نسبت به سایر مایعات اشتعال زا است. بنابراین برای اطفای حریق های حاصل از مایعات قابل اشتعال تأثیرگذار نیست. به عنوان مثال اگر برای اطفای سوخت های سنگین نفتی که نمونه ای از مایعات قابل اشتعال هستند و در زمان سوختن گرمای زیادی تولید می کنند آب اضافه شود، آب سریع شروع به جوشیدن کرده و همین امر سبب بخار شدن آب و افزایش حجم بر روی حریق می شود. در این حالت حادثه over flow بر روی سطح مایع اتفاق می افتد و سبب پیشرفت حریق می گردد. چون آب چگالی بیشتری نسبت به سایر مواد اشتعال زا دارد در پایین ترین سطح و مایع اشتعال زا بر روی سطح قرار می گیرد. بر اثر افزایش حجم سوخت شروع به لبریز شدن از ظرف می کند. به همین دلیل فوم عامل اصلی اطفاء حریق برای تمام خطرات بالقوه و یا مناطقی است که مایعات قابل اشتعال حمل، پردازش، ذخیره و یا به عنوان یک منبع انرژی استفاده می شوند.

حباب های تولید شده سیستم های اطفا حریق فوم از ترکیب کنسانتره فوم، آب و هوا تشکیل شده اند. در صورتیکه این سه ماده در نسبت صحیح مخلوط شوند، تشکیل یک پتو یکنواخت فوم میدهند. اطفای حریق با فوم بستگی به حباب های تولید شده دارد. حباب های تولید شده در زمان اطفاء مانند پتوی شناور با شکلی چسبنده بر روی سطح مایع مشتعل قرار می گیرند و مانع ورود هوا می شوند. روکشی که بر روی سطح مایع اشتعال زا قرار می گیرد، از ورود بخارات قابل اشتعال به هوا جلوگیری کرده و در نتیجه بین سوخت و اکسیژن فاصله می اندازد. همین امر منجر به خفه شدن آتش و مهار حریق می شود. بدلیل درصد رطوبت بالای فوم، به خنک نمودن مایع سوختنی و یا هر شیئی گرم که در محیط موجود است کمک می کند.

روش عملکرد این سیستم اطفاء حریق به گونه ای است که در زمان اطفاء سیستم آب و فوم را به نسبتی که از قبل تعیین شده با یکدیگر ترکیب کرده و به وسیله شبکه لوله کشی به نازل های نصب شده در محیط رسانده و شروع به عملیات اطفاء می کند. فومی که از نازل خارج می شود حاصل ترکیب محلول آب محتوی فوم با هوا است. در صورتیکه مواد قابل اشتعال از مواد نفتی قطبی تشکیل شده باشند، از فوم مقاوم در برابر حلال ها استفاده می شود. لوازم مورد استفاده در سیستم اطفاء فوم مشابه سیستم اطفاء حریق آب است، با این تفاوت که در سیستم اطفا فوم علاوه بر مخازن آب از نازل های فوم، پمپها، شیرهای اتوماتیک و مخازن مربوط به فوم استفاده می شود.

انتخاب کف آتش نشانی بستگی به مواد قابل اشتعال دارد. معمولاً سیستم اطفای حریق فوم برای اطفاء کلاس حریق نوع B (انبارهای مایعات قابل اشتعال، مخازن سوخت، سالن ترکیبات رنگ، آشیانه های هواپیماها، حلال ها و …) مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم های مورد استفاده جهت اطفاء حریق به صورت دستی (فوم موبایل ها، توربکس ها، نازل ها، انواع مانیتورها و …) و یا اتوماتیک (فوم چمبرها، شبکه های اسپرینکلر و …) هستند.

پیش از عملی شدن هر طرح و برنامه ای تعیین خطری که باید مورد حفاظت قرار گیرد، ضروری است. بنابراین در طراحی نهایی علاوه بر تعیین ابعاد محیط خطر موارد دیگری مانند: نوع سوخت، میزان دسترسی به منابع تغذیه، شرایط و طبقه بندی محیط، منبع آب و مشخصات شبکه آب سیستم دارای اهمیت زیادی می باشد.

 

تجهیزات تولید فوم:

در سیستم اطفای حریق فوم مخلوط کردن آب و فوم باید مطابق با استاندارد NFPA II انجام شود. روش های مختلفی برای ترکیب این دو ماده وجود دارد، در زیر به سه روش متداول تولید فوم اشاره می شود.

1-    سیستم بلدر تانک (Bladdar Tank)
2-    سیستم استفاده از پمپ فوم
3-    سیستم فوم دوزینگ (Foam Dosing)

سیستم بلدر تانک (Bladder Tank):

سیستم  Bladder Tank از دو مخزن که درون یکدیگر قرار می گیرند، تشکیل شده است. برای اینکه مخزن داخلی بتواند انعطاف پذیر باشد، باید از جنس Thermo plastic ساخته شود. محتوی داخل مخزن داخلی معمولاً فوم می باشد. مخزن خارجی نیز از جنس کربن استیل است که این مخزن حاوی آب می باشد و باعث فشرده شدن مخزن حاوی فوم و خروج فوم از مخزن می شود. سیستم Bladder Tank گنجایش 15000 –500 لیتر را در حالت های افقی و عمودی داشته و توانایی تزریق فوم با گنجایش 3% و 6% را دارد. بخش تانک تحت فشار طبق استاندارد ASME Seo. VIII طراحی و اجرا می شود.

سیستم استفاده از پمپ فوم:

این سیستم از مخزن اتمسفر فوم به همراه پمپ تشکیل شده است. این پمپ فوم را در درون خط آب تزریق می کند. در نتیجه در سیستم استفاده از پمپ فوم نیازی به خروج سیستم از مدار نیست.

سیستم فوم دوزینگ (Foam Dosing):

این سیستم از جمله سیستم های تولید فوم است که ساده و از نظر اقتصادی به صرفه می باشد. نیروی لازم برای این پمپ از طریق یک توربین آبی کوپل شده که آب وارد آن شده و باعث چرخش توربین می شود، تأمین می گردد. این سیستم توانایی نصب بر روی تجهیزات فوم موبایل، اطفاء حریق مخازن، ماشین های آتش نشانی، آشیانه های فرودگاه ها و… را دارد.

کنسانتره فوم ماده اصلی تولید فوم است و از نظر تنوع دارای گستره ی وسیعی می باشد که متناسب با نیاز سیستم انتخاب و طراحی می شود. فوم پس از تهیه باید به درستی در محل آتش سوزی توزیع شود. لوازم گوناگونی وجود دارد که با استفاده از آنها توزیع مناسب فوم صورت می گیرد. این لوازم باید طبق نیاز انتخاب و طراحی شوند. این تجهیزات شامل موارد زیر می باشد:

1-    فوم چمبر (Foam Chamber) و فوم پورر (Foam pourer): فوم Foam Chamber و Foam pourer مناسب برای تولید فوم های کم توسعه است که در اطفاء حریق مخازن اتمسفر سقف ثابت و شناور از آن استفاده می شود. این لوازم مطابق با استاندارد NFPA II طراحی و اجرا می گردد.

2-    تناسب ساز

3-    تجهیزات تخلیه کف آتش نشانی

4-    اسپرینکلرهای فوم: اسپرینکلر برای تولید فوم کم توسعه مناسب می باشد. اسپرینکلرها کاربردهای زیادی دارند که برای اطفای حریق مناطقی مثل: انبارها و محل تخلیه و بارگیری مایعات اشتعال پذیر مورد استفاده قرار می گیرند.

5-    ژنراتورهای فوم: ژنراتورهای فوم برای توزیع فوم های پرتوسعه کاربرد دارد که در آشیانه های هواپیما و انبار محصولات با خطر حریق مورد استفاده قرار می گیرند.

6-    هیدرانت فوم: کاربرد هیدرانت فوم به صورت دستی و توسط شخص انجام پذیر است. هیدرانت ها در سایزهای 4 و 6 اینچ ساخته می شوند.

7-    فوم مانیتورها: در مواقعی که نیاز به برد زیادی باشد، از فوم مانیتور استفاده می شود. این مانیتورها توانایی کنترل از راه دور را نیز دارند.

اجزاء سیستم اطفاء حریق فوم

•    مخزن مخصوص فوم
•    شیرهای اتوماتیک
•    نازل های فوم
•    دستگاه ترکیب کننده آب و فوم